Barwy towarzyszą człowiekowi przez całe życie, już w dzieciństwie uczymy się na ich podstawie pewnych zachowań, np. zielona oznacza, że możemy przejść przez ulicę, a czerwona wskazuje konieczność zatrzymania się. Często barwa kojarzy nam się z jakością – podświadomie wybieramy produkt o barwie, która wg nas wskazuje na przykład na lepszy smak, chociaż stan faktyczny może się różnić od naszych oczekiwań.
Podobne odczucia pojawiają się w kontekście branży środków smarnych. Klient zapytany o wskazanie wymagań względem smaru czy oleju, który jest mu potrzebny, niekiedy wymienia jego barwę jeszcze przed specyfikacjami, jakie ma spełniać. Można zatem wnioskować, że barwa ma istotny wpływ na nasze wybory, nawet w branży środków smarnych.
Faktycznie, w przypadku niektórych produktów ma ona znaczenie. Stosuje się specyficzną barwę, aby określone produkty były łatwe do odróżnienia od innych, które w przypadku pomyłki mogłyby być przyczyną poważnej usterki danego układu. Dobrym przykładem są oleje do automatycznych przekładni samochodowych. Są one zwykle barwione na czerwono, co ułatwia ich identyfikację użytkownikowi. Również w przypadku olejów do silników dwusuwowych barwa ma znaczenie. W tym przypadku od samej barwy ważniejsze jest jej nasycenie – ma pomóc użytkownikom w określeniu czy do paliwa została dodana odpowiednia ilość środka smarnego oraz czy powstała mieszanina jest homogeniczna. Zwykle oleje te występują w barwie czerwonej lub zielonej o odpowiednim nasyceniu.
W kontekście środków smarnych barwa oleju jest też kojarzona z jego lepkością, często ciemniejszy olej odbierany jest jako bardziej lepki. Ma to swoje podłoże w barwach olejów bazowych grupy I, które mają barwy od jasnożółtej (zwykle są to oleje o niższej lepkości) do ciemnobrązowej (zwykle dotyczy to olejów o wyższej lepkości). Obecnie jednak branża środków smarnych odchodzi od stosowania olejów grupy I, ich udział w rynku jest coraz mniejszy na rzecz olejów grupy II i III, a także choć w mniejszym stopniu na rzecz baz syntetycznych grup IV i V. W przypadku tych kolejnych nie występuje już zależność pomiędzy lepkością, a barwą stąd barwa kiedyś w pewnym stopniu związana z lepkością i mogąca być orientacyjnym punktem odniesienia dla przybliżonego określenia lepkości – obecnie nie może być brana pod uwagę jako parametr wskazujący na lepkość produktów. Dodatkowo w końcowych produktach smarnych na barwę wpływają również zastosowane dodatki uszlachetniające, m.in. detergenty zawierające w składzie sulfonian wapnia i dodatki zawierające magnez lub molibden.
Podsumowując należy stwierdzić, że do oceny jakości i przydatności do określonego zastosowania środka smarnego powinny służyć wyłącznie normy i specyfikacje wskazane przez producenta, a barwa produktu może być brana pod uwagę jedynie w nielicznych przypadkach produktów o specyficznym zastosowaniu, kiedy to jej odcień czy intensywność określają specyfikacje. W przypadku pozostałych produktów nie przekazuje ona istotnych dla użytkownika informacji.
Michał Świątek
Bibliografia:
[1] D. Saraiva, The Importance of Colour in the Lubricants Industry, “Lube Magazine” 2018 (August), No. 146, p. 14-15.
[2] K. Bannister, The Color of Lubrication, “Efficient Plant Magazine” 2016 (June).