Olej silnikowy to jeden z najważniejszych preparatów wykorzystywanych w samochodach. Jego zadaniem jest smarowanie silników benzynowych i Diesla, a co za tym idzie — utrzymanie ich w należytym stanie. Olej silnikowy jest też niezbędny do uszczelnienia jednostki napędowej i skuteczniejszego odprowadzania ciepła. Dlatego tak ważne jest, aby znać podstawowe oznaczenia oleju silnikowego.
Olej silnikowy — podstawowe rodzaje
Podział olejów silnikowych według bazy olejowej jest dosyć prosty. Zgodnie z nim, kierowca może mieć do czynienia z trzema rodzajami olejów:
- Olej syntetyczny — oleje syntetyczne to najbardziej zaawansowane technologicznie rodzaje olejów silnikowych. Uzyskuje się je w wyniku syntezy chemicznej węglowodorów. Charakteryzuje je niska lepkość i odporność na oddziaływanie wysokich temperatur. Dzięki temu sprawdzają się one zarówno podczas maksymalnego obciążenia silnika, jak i w trakcie niskich temperatur, a także zapewniają wydajną ochronę ruchomych elementów silnika.
- Olej mineralny — oleje mineralne to preparaty, które powstają w procesie rafinacji ropy naftowej. W praktyce oznacza to, że produkty na bazie oleju mineralnego charakteryzują się dużo większą lepkością.
- Olej półsyntetyczny — to produkt pośredni, który powstaje na podstawie olejów mineralnych i jest dodatkowo wzbogacany syntetycznymi.
SAE — najpopularniejsza klasyfikacja jakości olejów silnikowych i jej zasady
Norma SAE jest na chwilę obecną najbardziej znaną i stosowaną na całym świecie, jeśli chodzi o klasyfikację olejów silnikowych. Jej nazwa jest skrótowcem od Society of Automotive Engineers, czyli stowarzyszenia amerykańskich inżynierów motoryzacji.
SAE definiuje oznaczenia olejów jednosezonowych (10W, SAE: 40) oraz wielosezonowych (5W/30, 10W/40). Stosowane zapisy są na tyle uniwersalne, że użytkownicy olejów silnikowych na całym świecie bez problemu mogą znaleźć olej o odpowiedniej klasie lepkości w przypadku jego wymiany.
Oznaczenie z literą „W” odpowiada za zimową klasę lepkości. W oznaczeniu oleju wielosezonowego liczba znajdująca się przed literą „W” wskazuje klasę lepkości w niskiej temperaturze, a druga liczba wskazuje klasę lepkości w wysokiej temperaturach.
Zgodnie z nim oznaczenie lepkości oleju opisuje w jednym ciągu znaków jakość produktu w wysokich i niskich temperaturach.
API — amerykańska klasyfikacja olejów silnikowych
W świecie motoryzacji SAE nie jest jedyną normą, na podstawie której określa się jakość produktów smarnych. Kolejną, dość dobrze znaną normą wg. której sporządzane jest oznaczenie olejów silnikowych, jest API, czyli American Petrol Institute (Amerykański Instytut Naftowy). Oznaczenie konkretnego oleju jest ustalane na podstawie testów dla różnych rodzajów silników. W ich trakcie bada się zużycie silnika po zastosowaniu danego oleju, uwzględniając jednocześnie normy klasyfikacji olejów silnikowych. Zgodnie z zasadami API, oleje przeznaczone dla silników benzynowych określa się literą S, a dla silników wysokoprężnych (Diesla) literą C. Do każdej z powyższych liter dodaje się kolejną literę. Im znajduje się ona dalej w alfabecie, tym nowsze normy olej spełnia. Mówiąc wprost: oznaczenia oleju według API stale ewoluują. Obecnie najnowsza norma dla silników benzynowych to SP, a dla silników Diesla CK-4. Oznaczenia olejów mogą obejmować obie kategorie: benzynowe i diesla, np. API SL/CF, co oznacza, że olej może być stosowany zarówno w silniku benzynowym, gdzie producent zaleca normę SL, jak i w silniku diesla gdzie zalecana jest norma CF.
ACEA — europejska norma klasyfikacyjna olejów
Europejczycy już jakiś czas temu poszli śladem Amerykanów i stworzyli własną normę klasyfikacyjną olejów. ACEA — bo o niej mowa — to skrótowiec oznaczający Europejskie Stowarzyszenie Producentów Pojazdów. Tutejszy system oznaczeń jest na szczęście dość przejrzysty. Oznaczeniem Ax/Bx określa się oleje do silników benzynowych oraz Diesla samochodów osobowych i lekkich dostawczych. Z kolei literą C określa się oleje o niskiej zawartości popiołu, tzw. niskopopiołowe, przeznaczone do silników benzynowych i Diesla stosowanych w samochodach osobowych i dostawczych dostosowanych do nowych norm emisji spalin EURO. Natomiast literą Ex określa się oleje do mocno obciążonych silników Diesla.
W systemie ACEA oleje silnikowe opisuje kombinacją wspomnianych liter i cyfr. Im wyższą cyfrę zawiera oznaczenie oleju silnikowego, tym z nowszą normą mamy do czynienia.
Specyfikacja producentów samochodów, czyli OEM
OEM to kolejne oznaczenie, jakie można znaleźć na opakowaniu gotowego produktu. Mianem OEM określa się wymagania, którego autorami są producenci samochodów. Niestety, trudno tu o pewną unifikację. Jeśli na opakowaniu pojawi się nazwa BMW LongLife 04 lub VW 504.00 507.00, to jest to znak, że dany olej spełnia określone wymagania, ale jest zalecany w przypadku konkretnych serii jednostek napędowych
Zasady doboru właściwego oleju silnikowego
Chcąc prawidłowo dobrać olej silnikowy, trzeba pamiętać o kilku bardzo ważnych zasadach.
- Zawsze sugerujemy się zdaniem producenta. To on najlepiej wie, jaki rodzaj oleju będzie odpowiedni do danego samochodu. Jeśli mimo to mamy powody, aby sądzić inaczej, warto zapytać się o radę doświadczonego doradcy technicznego. Weźmie on pod uwagę oznaczenia oleju silnikowego innych producentów i dobierze produkt właściwy do konkretnej jednostki napędowej.
- Olej silnikowy warto dobierać pod kątem zużycia samochodu, tudzież przejechanych kilometrów. Jeśli auto przejechało już spory dystans, to należałoby się zastanowić nad zmianą oleju na taki, który zapewni większą ochronę silnika i tym samym jego żywotność. Jeśli wcześniej do jednostki napędowej wlewano olej o wyższej lepkości, nie należy w jego miejsce stosować olejów o niższej lepkości. Wiąże się to ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia wycieków.
- Dopuszcza się stosowanie innego oleju silnikowego w miejsce zalecanego. W przypadku silników benzynowych najnowsza kategoria API zapewnia właściwości każdej wcześniejszej kategorii i może być stosowana w starszych silnikach. Jeśli producent zaleca olej z wymaganiem normy API SN, to olej API SP zapewni pełną ochronę. W przypadku silników Diesla nowsza norma API zazwyczaj spełnia właściwości użytkowe poprzedniej, ale też nie zawsze.
Analogicznie nie można postąpić w przypadku wszystkich wymagań norm ACEA. Warto w każdym przypadku skonsultować się z doradcą technicznym. - Oznaczenia oleju to jedno, ale równie ważna jest odpowiednia częstotliwość jego wymiany. Zaleca się, aby zmiana oleju silnikowego miała miejsce mniej więcej raz w roku lub po przejechaniu około 10 000 kilometrów.
Reasumując, oznaczenia oleju silnikowego informują użytkownika o jego właściwościach tak w niskich, jak i w wysokich temperaturach pracy. Przy wyborze właściwego produktu nie można sugerować się wyłącznie oznakowaniem. Istotne jest również, aby poszukać rady u doświadczonych specjalistów. Można też poszperać w Internecie, gdzie wszystkie oznaczenia olejów silnikowych są bardzo dobrze opisane. Pomocne mogą też być opinie innych użytkowników danego oleju.
Zobacz również: