Płyn hamulcowy pełni funkcję przekazywania siły (ciśnienia) z pedału hamulca na klocki hamulcowe. Chemicznie jest to złożona mieszanka, która może zawierać różnorodne składniki, takie jak etery alkilowe, glikole etylenowe, estry boranowe lub polipropylenoglikole. Wszystkie płyny hamulcowe dodatkowo zawierają różnego rodzaju dodatki, które mają na celu poprawę ich odporności na pienienie oraz ulepszenie innych właściwości. Te dodatki służą do poprawienia kluczowych parametrów działania płynów hamulcowych, czyli do uzyskania niskiej lepkości i wysokiej temperatury wrzenia.
Co to DOT?
Na etykiecie płynu hamulcowego znajdziemy oznaczenia DOT wraz z cyframi arabskimi, które wskazują przeznaczenie danego płynu. W przeszłości popularna była generacja DOT-3, jednak obecnie rzadko jest używana, głównie w pojazdach z lat 80. i 90. ubiegłego stulecia. Współcześnie najpopularniejsze są płyny hamulcowe DOT-4, powszechnie stosowane w samochodach osobowych, motocyklach, ciężarówkach, autobusach oraz wózkach akumulatorowych. W niektórych samochodach można spotkać płyny hamulcowe oznaczone jako DOT-5, zawierające silikony, które poprawiają zdolność do wchłaniania wilgoci i mają wyższą temperaturę wrzenia. Istnieje także kategoria DOT-5.1, przeznaczona głównie do pojazdów wyposażonych w układ ESP.
Cechy dobrego płynu hamulcowego
Dobry jakościowo płyn hamulcowy charakteryzuje się:
- Zapewnieniem skutecznego hamowania w każdych warunkach, nawet podczas ekstremalnych sytuacji.
- Zmniejszeniem czasu reakcji hamowania pojazdu po naciśnięciu pedału hamulca.
- Ochroną układu hamulcowego przed korozją oraz wyciekami z gumowych przewodów i uszczelnień.
- Posiadaniem optymalnych właściwości higroskopijnych, co pozwala na absorbowanie wody, unikając jej zamarzania w przewodach zimą i powoduje, że wzrasta minimalna temperatura wrzenia płynu.
- Przedłużeniem żywotności układu hamulcowego oraz wydłużeniem czasu eksploatacji pojazdu, przyczyniając się do jego ogólnego dobrego stanu technicznego.
W skrócie: dobierając płyn hamulcowy dobrej jakości, mamy gwarancję wyższego bezpieczeństwa jazdy i szybszego hamowania.
Płyny hamulcowe złej jakości i ich konsekwencje dla samochodu
Przeterminowany lub nieodpowiednio dobrany płyn hamulcowy może prowadzić do znacznego wydłużenia drogi hamowania oraz stanowić ryzyko całkowitego braku działania hamulców. Awaria układu hamulcowego może wystąpić w najmniej oczekiwanym momencie, stawiając kierowcę w niebezpiecznej sytuacji.
Płyn hamulcowy i jego skład
Ten płyn to kompozycja glikolu (eterów alkilowych glikoli alkilenowych) wraz z wieloma dodatkami, które służą różnym celom. W skład płynu hamulcowego wchodzą także środki smarujące, takie jak poliglikole etylenowe, pologlikole propylenowe oraz estry boronowe. Funkcję dodatków uszlachetniających w płynach hamulcowych pełnią z kolei środki antyutleniające, antykorozyjne, stabilizujące oraz inne dodatki, które poprawiają ogólne właściwości płynu. Zazwyczaj płyn hamulcowy zawiera w przybliżeniu: 70-80% rozpuszczalnika (glikolu), 20-30% środka smarującego, od 1 do kilku procent pozostałych dodatków.
Czy można ze sobą mieszać płyny eksploatacyjne?
Konwencjonalne płyny hamulcowe glikolowe, takie jak DOT 3, DOT 4, DOT 5.1 i DOT-4 LV, są ze sobą kompatybilne i mogą być mieszane. W przypadku nagłych sytuacji, na przykład w podróży, dopuszczalne jest stosowanie płynu klasy wyższej jako zastępnego dla płynu DOT klasy niższej.
Jakich płynów nie można mieszać?
Jednak należy pamiętać, że płynu DOT 5, który jest oparty na silikonie, nie można mieszać z innymi typami płynów. Płyn DOT 5 jest zazwyczaj używany w środkach transportu do zastosowań militarnych, które często pozostają nieużywane przez długi czas i wymagają natychmiastowej sprawności. Ten rodzaj płynu nie wchłania wilgoci, co zapewnia stabilną temperaturę wrzenia przez długi czas.
Innym niemieszalnym z płynami DOT rodzajem jest płyn typu LHM, który jest wymagany w starszych francuskich samochodach. LHM to płyn hydrauliczny na bazie olejów mineralnych, który nie wchłania wilgoci i charakteryzuje się dużą lepkością w wysokich temperaturach.
Czy można mieszać olej silnikowy?
Mieszalność oznacza, że można bez obaw dolać oleju, ponieważ nie spowoduje to negatywnych skutków przy zmieszaniu dwóch różnych olejów, bez problemów z funkcjonowaniem układu smarowania.
Większość nowoczesnych silników wymaga, by były w nich stosowane płyny syntetyczne. Optymalnym rozwiązaniem jest używanie dokładnie tego samego oleju, który jest już obecny w jednostce napędowej, jednak te płyny eksploatacyjne są kompatybilne ze sobą i można je mieszać. Jeśli olej silnikowy od innego producenta ma taką samą klasę jakości i najlepiej także lepkość, nie ma przeszkód, aby w sytuacji awaryjnej dolać go do silnika.
Mieszanie płynów chłodniczych
Płyny eksploatacyjne dla chłodnic występują w różnych typach. Różnice między nimi wynikają z różnych zestawów dodatków uszlachetniających, na przykład antykorozyjnych, które mogą oddziaływać na siebie w sposób niepożądany, jeśli zostaną ze sobą zmieszane. Na przykład połączenie płynu IAT z płynem OAT może powodować wytrącanie się osadów, które mogą zatkać otwory w chłodnicy, ograniczając jej wydajność. W nagłych sytuacjach można jednak zmieszać płyny chłodzące tego samego typu, ale pochodzące od różnych producentów. Nie warto jednak kierować się kolorem, gdyż ma on niewiele wspólnego z właściwościami płynu chłodzącego.
Mieszanie olejów przekładniowych
Płyny te mają niską lepkość i odpowiedni współczynnik tarcia. Nie powinniśmy mieszać ich z olejami o innej lepkości, które mają inne parametry. Może to doprowadzić do uszkodzenia układu sterowania, jego zatarcia lub przegrzania skrzyni.
Rozwój motoryzacji i wzrastające znaczenie bezpieczeństwa na drogach wymuszają na producentach, aby tworzyli wysokiej jakości układy hamulcowe oraz płyn hamulcowy. W dzisiejszych czasach większość samochodów jest wyposażona w hydrauliczne systemy, które są wypełnione właśnie tą substancją. Funkcjonowanie tych układów ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo użytkowników na drodze, dlatego dbałość o ich sprawność jest niezwykle istotna. Regularna wymieniany płyn hamulcowy na nowy zapewnia komfortową i bezpieczną jazdę samochodem.